Mỹ đã lấy lại kênh đào Panama

 Mỹ đã lấy lại Kênh đào Panama

Donald Trump đã từng tuyên bố trước và sau khi nhậm chức sẽ làm một số việc rung động dư luận quốc tế. Trong số đó có việc thu hồi Kênh đào Panama, giải quyết hòa bình vấn đề Nga-Ucraina, mua lại Greenland. Về vấn đề thu hồi Kênh đào Panama trong bài viết trước tôi đã nêu ra 4 kịch bản Mỹ có thể thu hồi Kênh đào Panama. Những kịch bản đó là: (i) Xung đột vũ trang; (ii) Gây áp lực kinh tế; (iii) Tranh chấp pháp lý; (iiii) Thay đổi chính trị ở Panama. Tôi cho rằng nếu Mỹ thực hiện một trong bốn kịch bản trên thì đều sẽ gặp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Panama và cộng đồng quốc tế.

Tôi không thể ngờ, dù không thực hiện một kịch bản nào như các nhà quan sát quốc tế dự kiến thì Chính quyền Donald Trump cũng đã kiểm soát được kênh đào Panama. Dưới sức ép của Tổng thống Mỹ, Chính phủ Panama và các doanh nghiệp đã có những động thái để đáp ứng yêu cầu của Mỹ.

Thứ nhất Chính phủ Panama đã phải nhượng bộ về Kênh đào Panama. Sau cuộc gặp với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, Panama đã có những nhượng bộ quan trọng liên quan đến Kênh đào Panama. Một trong những nhượng bộ đáng chú ý là việc miễn phí cho tàu chiến Mỹ đi qua kênh đào, đồng thời ưu tiên cho hải quân Mỹ. Tuy nhiên, cơ quan quản lý kênh đào Panama thuộc nhà nước Panama đã bác bỏ tuyên bố của Mỹ về việc miễn phí hoàn toàn cho các tàu của chính phủ Mỹ.

Thứ hai Chính phủ Panama đã cân nhắc rút khỏi Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc, một trong những yêu cầu mà Mỹ yêu cầu.

Việc Mỹ gây sức ép lên Panama liên quan đến kênh đào Panama không phải là điều mới mẻ. Trong lịch sử, đã có nhiều giai đoạn căng thẳng giữa hai nước liên quan đến quyền kiểm soát và sử dụng kênh đào. Hiệp ước Torrijos-Carter năm 1977 là một bước ngoặt quan trọng, đánh dấu việc Mỹ trao trả quyền kiểm soát kênh đào cho Panama. Tuy nhiên, Mỹ vẫn duy trì sự quan tâm và ảnh hưởng đáng kể đối với hoạt động của kênh đào.

Nếu câu chuyện chỉ có thế thì vấn đề Kênh đào Panama cũng chỉ như một cơn cuồng phong nhất thời. Tuy nhiên, Phố Wall (Wall Street), một con phố hơn 1km nằm ở ở trung tâm tài chính New York, Hoa Kỳ đã vào cuộc. Với tư cách là trung tâm tài chính toàn cầu, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống quốc tế, tác động đến nhiều khía cạnh kinh tế, chính trị và xã hội của nhiều quốc gia, một số ông trùm được chính phủ Mỹ bật đèn xanh đã vào cuộc.

Đúng là đồng đô la có sức mạnh hơn bom nguyên tử (vì bom nguyên tử không dễ dàng gì sử dụng). Dòng vốn thuộc phố Wall không chỉ tác động đến các quyết định chính sách kinh tế của chính phủ Mỹ và các quốc gia khác mà còn tạo ra sức ép chính trị, gây áp lực lên các chính phủ để thúc đẩy các chính sách có lợi cho họ. Ngược lại nó cũng là công cụ để Chính quyền Mỹ thực hiện lợi ích của quốc gia.

Tập đoàn CK Hutchison của tỷ phú Hồng Kông, thuộc Trung Quốc đã phải nhượng quyền quản lý các cảng biển quan trọng ở hai đầu Kênh đào Panama cho các công ty Mỹ. Các công ty Mỹ đã đạt được thỏa thuận mua lại Panama Ports Company, công ty đang vận hành hai cảng biển quan trọng là Balboa và Cristóbal, nằm ở hai đầu Kênh đào Panama.

Thỏa thuận này giúp cho các nhà đầu tư Hoa Kỳ giành được cổ phần kiểm soát đối với các cảng biển này. Trước đó, CK Hutchison đã ký thỏa thuận với Panama để gia hạn quyền vận hành các cảng biển này thêm 25 năm. Nhưng những lo ngại từ phía Mỹ về việc kiểm soát các cảng biển chiến lược gần Kênh đào Panama, đặc biệt Tổng thống Mỹ Donald Trump đã từng bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc kiểm soát kênh đào Panama khiến ông chủ Lý Gia Thành phải nhượng bộ, bán toàn bộ cổ phần với giá gần 23 tỷ USD mặc cho phía Trung quốc phản ứng.

Thỏa thuận mua bán được xem là một bước đi quan trọng, giúp Mỹ tăng cường sự hiện diện và kiểm soát tại Kênh đào Panama, một tuyến đường hàng hải chiến lược quan trọng. Mỹ hiện là quốc gia sử dụng kênh đào Panama lớn nhất, với khoảng 70% lưu lượng vận chuyển. Sau đó là lưu lượng vận chuyển của Trung Quốc.

Tóm lại, thông qua thương vụ mua bán và sáp nhập, các công ty Mỹ đã giành được quyền kiểm soát các cảng biển quan trọng ở Kênh đào Panama từ tập đoàn của tỷ phú Hồng Kông Lý Gia Thành, người mà Trung Quốc có thể khống chế. Đây là thắng lợi mang tính chiến lược của Tổng thống Donald Trump. Nếu không có sự cho phép của Hoa Kỳ thì bất kỳ một chiếc tầu nào của Trung Quốc cũng không qua được Kênh đào Panama. Việc đó đồng nghĩa với việc nếu quan hệ Mỹ và Trung Quốc lâm vào xung đột thì Trung Quốc không thể tiếp cận được với châu Mỹ, một khu vực được gọi là sân sau của Hoa Kỳ. Và nếu Hoa Kỳ khóa tiếp eo biển Malacca, tuyến đường biển huyết mạch nối liền Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương thì toàn bộ tuyến vận chuyển đường biển của Trung Quốc sẽ bị tê liệt.

Về vấn đề Kênh đào Panama coi như Tổng thống Donald Trump đã giải quyết xong. Về vấn đề giải quyết hòa bình xung đột Nga-Ucraina cũng bắt đầu với những tiến triển đáng ghi nhận. Còn vấn đề mua lại Greenland với diện tích hơn hai triệu km vuông với giá 50 tỷ liệu có thành sự thật? Chỉ biết rằng quân đội Hoa Kỳ thực tế đã đóng quân tại Greenland và Phó tổng thống Hoa Kỳ tuần tới sẽ đến thăm Greenland.