Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo Hwasong 15

Sau hơn hai tháng Triều tiên không thử hạt nhân và tên lửa, một số người đã nghĩ đến kịch bản Bình Nhưỡng có dấu hiệu xuống thang, nếu không thì họ gặp trục trặc gì đó về mặt kỹ thuật. Có những lý do tin cậy để người ta nghĩ như vậy. Và rồi vẫn bất ngờ như các lần trước, họ lại tiến hành thử tên lửa xuyên lục địa Hwasong 15. 
Giới quan sát cho rằng từ năm 2003 đến nay, Triều Tiên đã thử 6 lần bom nguyên tử và hơn 20 lần phóng thử tên lửa các loại. Không còn ai nghi ngờ về năng lực hạt nhân và tên lửa của Bình Nhưỡng nữa. Lần thử này họ đã đưa ra một thông điệp mạnh mẽ: Nước Mỹ đã bị đặt trong tầm ngắm tên lửa mang đầu đạn hạt nhân, kể cả thủ đô Wasington.
Ngay lập tức chính giới Mỹ đã có phản ứng quyết liệt. Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ “xử lý vấn đề Triều Tiên”. Thượng nghị sỹ Graham cho rằng “phải chuẩn bị bất cứ hành động gì để bảo vệ nước Mỹ”. Ông ta cho rằng nếu cần thiết thì “hủy diệt chính thể” họ Kim, hy vọng Trung Quốc “sẽ hiểu điều này”. Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quôc Nikki Halley kêu gọi tất cả các nước cắt toàn bộ quan hệ với Triều Tiên, hối thúc Hội đồng Bảo an LHQ rút quyền bỏ phiếu của Triều Tiên tại LHQ và cắt toàn bộ nguồn cung cấp dầu cho Triều Tiên…
Anh, Đức, Pháp, Nga, Trung Quốc và hầu hết các nước trên thế gới đều lên án hành động khiêu khích, vi phạm nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ, gây tổn hại hòa bình cho khu vực cũng như trên thế giới. Chắc chắn các biện pháp trừng phạt cao nhất sẽ được áp đặt. Sẽ có thêm nhiều nước hạn chế quan hệ ngoại giao và ngừng giao dịch kinh tế với Bình Nhưỡng. Triều Tiên sẽ càng bị cô lập. 
Bình Nhưỡng vốn biết thử tên lửa là vi phạm nghị quyết của Liên Hợp Quốc. Họ biết sẽ tiếp tục hứng chịu sự chỉ trích gay gắt từ cộng đồng quốc tế, kể cả bị cắt quan hệ kinh tế và ngoại giao, nhưng họ vẫn hành động. Vì sao vậy? Tôi đã viết một số chuyên luận về vấn đề này (xin xem trong Blogchiasett). Có hai nguyên nhân dẫn đến hành động của Bình Nhưỡng. Một là quyết tâm sở hữu năng lực hạt nhân và tên lửa bằng mọi giá của Bình Nhưỡng. Hai là phản ứng của Bình Nhưỡng trước sức ép tập trận, tập trung vũ khí, khí tài của Mỹ và đồng minh. 
Phía Triều Tiên tuyên bố vụ thử tên lửa không đe dọa hòa bình khu vực và thế giới mà là để bảo vệ độc lập, chủ quyền của Triều Tiên trước sự đe dọa của Mỹ và đồng minh. Họ tuyên bố vụ thử lần này đã hoàn thành sứ mạng lịch sử của mình. Họ cam đoan sẽ là một cường quốc hạt nhân có trách nhiệm của cộng đồng thế giới. 
Suy cho cùng mục đích của Bình Nhưỡng là đàm phán với Mỹ và các nước trên thế mạnh theo quan điểm của họ. Nhưng vấn đề lại nằm ở chỗ cả Mỹ, Nga, Trung Quốc và các nước đều không chấp nhận Triều Tiên là quốc gia hạt nhân. Quan điểm chung về bán đảo Triều tiên là phải phi hạt nhân hóa. Nếu không sẽ kéo theo Nhật Bản và Hàn Quốc cũng theo đuổi chương trình hạt nhân của mình. Kịch bản này xảy ra sẽ vô cùng nguy hiểm cho khu vực và thế giới cũng như cho chính Mỹ lẫn Nga và Trung Quốc.
Hành động và lời nói của hai bên trong thời gian qua đã chạm đến giới hạn đỏ. Sự kiên nhẫn của hai bên cũng đã cạn kiệt. Ba khả năng có thể xảy ra: Chiến tranh, hòa bình hoặc nửa chiến tranh nửa hòa bình. Chiến tranh đương nhiên là thảm họa không bên nào mong muốn. Hòa bình thì hết sức khó khăn vì lập trường cứng rắn của cả hai phía. Còn kéo dài tình trạng nửa chiến tranh nửa hòa bình thì mọi khó khăn, đau khổ hoàn toàn nghiêng về người dân Bắc Triều Tiên. Nạn đói trong thập niên 90 của thế kỷ trước cướp đi sinh mệnh của gần một triệu người có thể lặp lại trong thời gian sắp tới. Tất cả mọi khả năng không chỉ phụ thuộc vào Chính quyền Kim Jong-ul mà còn tùy thuộc vào ba ông lớn Mỹ, Nga và Trung Quốc.

Read More

Liệu ASEAN và Trung Quốc sớm có thể thông qua Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông

Cuối cùng thì các bộ trưởng ngoại giao ASEAN và Trung Quốc cũng đã thông qua Dự thảo khung Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông trong Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao lần thứ 50 tại Manila, Philippines (The code of conduct for the South China Sea- viết tắt theo tiếng Việt là COC). Sự kiện này được xem là việc khởi đầu tích cực của tiến trình thương lượng COC thực chất và hiệu quả trong tương lại giữa ASEAN và TQ. 
Bộ Quy tắc ứng xử ở BĐ hy vọng sẽ giúp làm giảm căng thẳng và tránh xảy ra xung đột giữa các bên. Bộ trưởng Bộ Ngoại giao TQ Vương Nghị phát biểu trước báo giới: “Thỏa thuận giữa ASEAN và TQ thể hiện cam kết mạnh mẽ giữa hai bên để duy trì hòa bình tại khu vực Biển Đông”. Ông Nghị cũng cho biết các cuộc đàm phán giữa hai bên sẽ bắt đầu vào năm nay và các nước sẽ phải tuân thủ khi COC được hoàn thành. Ông Nghị cũng khẳng định đang có những bước tiến thực sự trong việc giải quyết những bất đồng ở BĐ.
Tôi không mấy lạc quan vào những lời nói của ông Nghị, bởi vì TQ luôn nói một đằng làm một nẻo. Và vì vào đầu những năm 70 đến cuối những năm 80 của thế kỷ trước, TQ đã chiếm các đảo Hoàng Sa từ Chính quyền Việt Nam Cộng hòa, cũng như một số đảo trong Quần đảo Trường Sa của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Giao tranh ác liệt đã xảy ra khiến cho tình hình BĐ trở nên căng thẳng, đe dọa hòa bình và ổn định ở khu vực Đông Nam Á.
Từ tháng 3 năm 2000 ASEAN và TQ đã khởi động thương lượng về Dự thảo COC. Hai bên đã tiến hành nhiều cuộc họp nhưng không có kết quả. TQ khăng khăng không bàn về Hoàng Sa (TQ đã chiếm 130 thực thể thuộc Quần đảo Hoàng Sa từ năm 1956 đến 1974), không chịu ràng buộc về mặt pháp lý nhằm độc chiếm BĐ, không giải quyết đa phương các vấn đề tranh chấp. Để thúc đẩy môi trường hòa bình, thân thiện và hòa hợp giữa các bên, thay thế cho COC, ngày 4/11/2002 tại Phom Penh, Campuchia, ASEAN và TQ ra Tuyên bố về việc ứng xử của các bên ở BĐ (Declaration on Conduct of the Parties in the South Chia Sea- viết tắt là DOC). Có thể nói mặc dù DOC ra đời, nhưng nó là kết quả không như mong muốn của ASEAN trước TQ.
Hệ quả sau đó là TQ chiếm bãi Cỏ Dong của Philippines năm 2012, đặt giàn khoan Hải Dương 981 vào lãnh hải VN, cải tạo 6 thực thể thành các đảo và xây dựng các cơ sở quân sự trên các đảo như cầu cảng, sân bay, trận địa tên lửa… ASEAN và nhiều nước trên thế giới thực sự lo ngại. Philippine đã kiện TQ ra Tòa Trọng tài Quốc tế. Kết quả Tòa Trọng tài đã bác bỏ Đường lưỡi bò phi lý, bác bỏ quy chế đảo mà TQ chiếm đóng (đó chỉ là những bãi đá, rặng san hô nửa chìm nửa nổi, không được hưởng quy chế lãnh hải). Quan trọng hơn là Mỹ và phương Tây bắt đầu can thiệp vào khu vực vì những toan tính của TQ.
Để xoa dịu, TQ buộc phải cùng ASEAN thông qua Dự thảo COC. Con đường chông gai của ASEAN trong đàm phán với TQ thật quá gập ghềnh. Khó khăn lớn nhất là phạm vi điều chỉnh của COC có bao gồm Quần đảo Hoàng Sa không? Khó khăn tiếp theo là TQ có từ bỏ Đường lưỡi bò sau khi Chính quyền Bắc Kinh phủ nhận Phán quyết của Tòa Trọng tài Quốc tế? Và cuối cùng là Bắc Kinh có chấp nhận những điều khoản ràng buộc về mặt pháp lý mà họ cho rằng sẽ trói tay trói chân họ hành động trong tương lai?
TQ không thể không ngồi vào bàn đàm phán nếu họ muốn triển khai Sáng kiến “Một vành đai, Một con đường”, một sáng kiến hội nhập, thể hiện sức mạnh của TQ, đưa TQ trở thành trung tâm của thế giới. Vành đai và con đường này sẽ vận chuyển nguyên vật liệu, hàng hóa, dịch vụ, thương mại của TQ với thế giới bên ngoài và ngược lại. TQ muốn mở tuyến đường trên bộ và trên biển nhằm làm sống lại quá khứ Con đường tơ lụa thời oanh liệt xa xưa. Họ không thể không cần đến các nước láng giềng.
Ở cấp khu vực, con đường sẽ đi qua Singapore, Jacarta, Kualalumpur quay về Hà Nội rồi kết nối các khu vực phía nam TQ với điểm cuối cùng là Thượng Hải. Lãnh đạo TQ còn gọi nó với cái tên mỹ miều là “Một trục hai cánh”. Một trục là hành lang kinh tế Nam Ninh đi đến Singapore. Hiện TQ đang xây dựng cơ sở hạ tầng, đường cao tốc cùng tuyến đường sắt cao tốc xuyên Đông Nam Á. Còn hai cánh là cánh phải và cánh trái. Cánh phải là hợp tác kinh tế Vịnh Bắc Bộ mở rộng nối hầu hết các nước Đông Nam Á với các tỉnh Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông, Hải Nam, Hồng Kông... Cánh trái là là hợp tác Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng với các nước Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Mianma với các tỉnh Vân Nam, Quảng Tây TQ mà nó đã được bắt đầu xây dưng từ năm 2004.
Nếu ASEAN không ủng hộ và tham gia thì Sáng kiến “Một vành đai, Một con đường”, kế hoạch đầy tham vọng của TQ sẽ hoàn toàn thất bại. Giấc mộng Trung Hoa theo đó cũng tiêu tan. Nhưng với nhiều nước trong ASEAN, nếu TQ thâu tóm BĐ, thâu tóm con đường trên bộ, trên biển thì Bắc kinh sẽ có lợi thế rất lớn về chiến lược trong tương lai. Bắc Kinh sẽ hoàn toàn giữ vai trò chi phối chính trị, kinh tế, an ninh trong khu vực. Chắc không nước nào muốn cam chịu lệ thuộc vào TQ với chế độ Thiên triều hà khắc thủa nào. Về phía TQ, có lẽ vì đại cục, họ có thể tạm thời thỏa hiệp ASEAN mà bàn đến COC. Ít nhất họ cũng đã có được những điều họ muốn ở BĐ như đã trình bày ở phần trên.
Tôi nghĩ VN không thể không ủng hộ TQ, càng không thể không ngả theo ASEAN. Con đường phía trước có nhiều thuận lợi nhưng cũng có rất nhiều thách thức. Thuận lợi là sẽ hội nhập sâu vào khu vực và thế giới để mà vươn lên không lệ thuộc vào TQ. Thách thức có thể sẽ bị lệ thuộc, thậm chí mất một phần chủ quyền nếu không biết cân bằng lợi ích giữa các cường quốc. Hy vọng với bản lĩnh của ĐCSVN, bản lĩnh của dân tộc, trong tương lai, VN sẽ bước lên “đài vinh quang sánh vai cùng với các cường quốc năm châu” như Bác Hồ hằng mong đợi.

Read More