Về việc thi tuyển cán bộ quản lý giáo dục

 Về việc thi tuyển cán bộ quản lý cấp mầm non và phổ thông

Việc thí điểm thi tuyển chức danh cán bộ quản lý hiệu trưởng ở các trường học mầm non và phổ thông là một động thái đáng chú ý trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Tôi cho rằng chính sách này là một cơ hội để nâng cao chất lượng quản lý nhà trường.

Thi tuyển cán bộ quản lý giúp lựa chọn những ứng viên có năng lực quản lý tốt nhất, có tầm nhìn chiến lược, và có khả năng đưa ra những quyết định đúng đắn để phát triển nhà trường. Việc thi tuyển cũng đảm bảo tính công bằng và minh bạch, thay vì chỉ dựa vào thâm niên hay các mối quan hệ, thi tuyển tạo ra một sân chơi công bằng, nơi mà tất cả các ứng viên đều có cơ hội thể hiện năng lực của mình.

Việc thi tuyển có thể thu hút những người có năng lực, có nhiệt huyết và có khát vọng đổi mới đến với công tác quản lý giáo dục. Việc thi tuyển còn tăng cường tính cạnh tranh khi có nhiều ứng viên tham gia thi tuyển, các nhà quản lý “tương lai” sẽ có dịp nghiên cứu lại đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, cũng như các văn bản luật, thông tư, điều lệ trường học liên quan đến quản lý nhà nước, quản lý chuyên môn về giáo dục; các ứng viên có động lực để không ngừng nâng cao năng lực quản lý nhà nước và quản lý chuyên môn của mình.của mình.

Tuy nhiên, việc thi tuyển cũng đặt ra một số thách thức. Các cấp phải xây dựng được bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả, khách quan và toàn diện cho vị trí cán bộ quản lý; phải đảm bảo tính khách quan của quá trình đánh giá như có những cơ chế kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo quá trình đánh giá diễn ra công bằng và minh bạch, tránh tình trạng tiêu cực như “chạy chức chạy quyền” như thực tế đã diễn ra (không chỉ ở ngành giáo dục); phải đào tạo đội ngũ giám khảo bản để có thể đánh giá chính xác năng lực của các ứng viên.

Tôi cho rằng việc thí điểm thi tuyển chức danh cán bộ quản lý là một bước đi đúng hướng trong công cuộc đổi mới giáo dục. Tuy nhiên, để việc thi tuyển đạt hiệu quả cao, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, quản lý giáo dục và các nhà trường, cộng đồng.

Là một cán bộ quản lý có hơn 40 năm làm công tác quản lý trường học từ THCS đến cao đẳng, từ trường công lập đến trường tư thục, trường có yếu tố nước ngoài, lại có các cháu tham gia thi tuyển các chức danh cán bộ quản lý (phải tư vấn cho các cháu) nên tôi nghiên cứu kỹ các danh mục ôn tập, đề cương xây dựng đề án, các tiêu chí đánh giá, điểm số và hội đồng giám khảo ở một số quận huyện.

Tôi đánh giá cao việc công khai danh mục ôn tập các văn bản, luật, thông tư, tiêu chí, điểm đánh giá, đặc biệt là đề cương xây dựng đề án phát triển 5 năm đến 10 năm ở trường các ứng viên hướng tới các vị trí hiệu trưởng sở tại. Nhưng tôi không đồng ý với thành phần hội đồng giám khảo ở một số quận huyện mà tôi đã tham khảo.

Theo chỗ tôi được biết ở một số quận, huyện thường có từ 11 đến 13 thành viên. Đương nhiên chủ tịch quận huyện, phó chủ tịch quận huyện, trưởng ban tổ chức, trưởng phòng nội vụ phải có mặt trong danh sách hội đồng giám khảo. Nhưng 10/11 hoặc 12/13 các thành viên trong hội đồng giám khảo mà chỉ có một người là trưởng phòng giáo dục, hoặc thêm một phó phòng giáo dục như tôi được biết thì không ổn. Tôi nghĩ các chức danh như chủ tịch hội đồng nhân dân, phó chủ tịch hội đồng nhân dân, các phòng ban văn hóa, xã hội, kinh tế của quận huyện không nên nằm trong danh sách hội đồng giám khảo. Rất tiếc lại là như vậy!

Xem xét hội đồng giám khảo chấm thi chức danh hiệu trưởng ở một số quận, huyện tôi thấy tập trung chủ yếu vào các lãnh đạo cấp cao của quận huyện. Điều này cho thấy tầm quan trọng của vị trí hiệu trưởng. Việc thành lập một hội đồng chấm thi với quy mô lớn và có sự tham gia của nhiều lãnh đạo các ban ngành cho thấy quận huyện rất quan tâm đến việc tuyển chọn hiệu trưởng và coi đây là một vị trí quan trọng trong hệ thống quản lý giáo dục địa phương.

Đa số thành viên hội đồng có chuyên môn về quản lý hành chính, xã hội, kinh tế nhưng sự có mặt của trưởng phòng giáo dục, phó phòng giáo dục cũng đảm bảo rằng hội đồng có ít nhất một đến hai thành viên hiểu rõ về lĩnh vực giáo dục và có thể đánh giá chuyên môn của các ứng viên một cách khách quan.

Tôi thấy một hội đồng như vậy phù hợp với một hội đồng thi tuyển chủ tịch phường xã hơn là hội đồng thi tuyển hiệu trưởng. Nó có thể mang tính đại diện, đảm bảo tính khách quan và toàn diện trong quá trình đánh giá; đảm bảo tính minh bạch trong quá trình tuyển chọn; đảm bảo cái nhìn tổng quan, đánh giá được nhiều khía cạnh khác nhau của ứng viên.

Danh sách những hội đồng mà tôi được biết đều thiếu chuyên môn về giáo dục do số lượng thành viên có chuyên môn về giáo dục còn hạn chế, có thể ảnh hưởng đến chất lượng đánh giá chuyên môn của các ứng viên. Nó cũng có thể tạo ra áp lực từ cấp trên, vì các thành viên hội đồng đều là những người có vị trí quan trọng trong quận, huyện, điều này có thể dẫn đến áp lực từ cấp trên trong quá trình đánh giá và ra quyết định (tất nhiên chỉ người trong ngành giáo dục thì vẫn có áp lực từ người lãnh đạo cao nhất trong ngành giáo dục). Khả năng xung đột lợi ích trong hội đồng giám khảo là có khả năng. Một số thành viên hội đồng có thể có mối quan hệ cá nhân hoặc lợi ích nhóm với các ứng viên, điều này tiềm ẩn nguy cơ gây ra việc chọn các ứng viên chỉ là hình thức.

Để đảm bảo tính công bằng, khách quan và chuyên nghiệp trong quá trình chấm thi, tôi cho rằng phải tăng cường số lượng thành viên có chuyên môn về giáo dục: Nên bổ sung thêm các chuyên gia giáo dục, các nhà quản lý giáo dục có kinh nghiệm để tăng cường tính chuyên môn của hội đồng. Thêm vào đó cần phải xây dựng một bộ tiêu chí đánh giá rõ ràng, cụ thể, có tính khả thi và được công khai trước khi tiến hành chấm thi. Cuối cùng tôi đề nghị quá trình chấm thi cần được thực hiện một cách công khai, minh bạch, có sự giám sát của các cơ quan liên quan. Cần phải có sự điều chỉnh và cải tiến phù hợp theo hướng như vậy thì quá trình tuyển chọn hiệu trưởng mới diễn ra công bằng, khách quan và hiệu quả.