Đâu là cành sen trong bài ca dao Tát nước đầu đình

Ai trong chúng ta cũng biết bài ca dao Tát nước đầu đình. Bài ca dao viết về đề tài giao duyên của đôi trai gái trong một bối cảnh thật thơ mộng.
Trong thi pháp ca dao người ta thường chú ý đến nhân vật trữ tình trong bài ca dao là ai? Ai nói với ai và nói như thế nào? Nhân vật trữ tình ở bài ca dao này là một chàng trai, bày tỏ mong muốn làm quen, kết duyên với cô gái.
Tôi không muốn đi phân tích cái hay, cái đẹp, cái ý nhị, cũng như nghĩa đen nghĩa bóng trong cái cách tỏ tình của chàng trai nặng tình nặng nghĩa trong bài ca dao này. Tôi muốn nói tới bối cảnh của câu chuyện. Bối cảnh có thể do nhân vật trữ tình hư cấu như là cái cớ để bày tỏ, dãi bày tâm sự, đôi khi là tỏ tình, cầu duyên. Bối cảnh cũng có thể rất thực, rất quen thuộc như cây đa, giếng nước, sân đình. 
Chàng trai trong bài ca dao thì viện vào một lí do để quên áo, nhưng là để quên áo trên cành hoa sen. Từ thời còn là sinh viên anh em trong lớp chúng tôi đã bàn luận điểm vô lí ở đây. Đó là hoa sen đâu có cành, người ta muốn vắt áo thì sẽ tìm một nơi khác chắc chắn hơn chứ không tìm một nơi yếu ớt như hoa sen. Nếu vắt trên cành hoa sen chiếc áo cũng có thể rơi xuống nước bất cứ lúc nào. Chúng tôi cho rằng hình ảnh trên vốn mang tính ước lệ. 
Mấy chục năm qua đi tôi bỗng đọc một bài viết khẳng định cành hoa sen trong bài ca dao là cành sen đất/sen núi chứ không phải là bông hoa sen nước. Sen đất thân gỗ, có rất nhiều hoa giống hệt như hoa sen trắng. Đặc biệt nó cũng có đài có nhụy và thơm như hoa sen nước. Tôi cứ bán tín bán nghi vì tôi đi rất nhiều đình chùa ở vùng đồng bằng bắc bộ nhưng chưa lần nào nhìn thấy cây sen đất.
Năm nay tôi có dịp đến thành phố San Jose, California, Hoa Kỳ. Tôi thấy dọc các đại lộ, các khu đô thị có một loại cây đúng như tôi đã được đọc. Dân Việt ở thành phố này nói với tôi đó là cây sen đất. Tình cờ lại gặp vợ chồng cô bạn cùng trường ở Thung lũng Silicon, dưới một dãy cây sen đất. Hoa nở trắng xóa cùng với hương sen nồng nàn. Chúng tôi có bàn luận về đề tài này.
Về nhà tôi tra từ điển Wikipedia. Thì ra cây sen đất có xuất xứ từ Trung Mỹ. Theo thời gian nó đến Trung Quốc, Đài Loan… Thế nhưng tại sao nó lại có mặt ở Việt Nam? Tôi đoán chắc nó đi theo đường truyền đạo, sen đất được các nhà sư đưa về cửa chùa, cửa đình từ rất sớm. Hoặc cũng có thể nó có sẵn trong tự nhiên như ở Mỹ có cây dâu, cây mận đỏ, mận vàng, cây hồng... Người Mỹ cho đó là những loại cây dại. Họ không ăn, nhưng tôi ăn vẫn thấy ngon. 
Tôi tìm đọc tài liệu ở chùa Bối Khê, ở chùa Quán Sứ Hà Nội và một số nơi khác cũng có cây sen đất hàng trăm năm tuổi. Thậm chí có cây mấy trăm năm tuổi. Chẳng qua là nó ít khi ra hoa người ta không để ý. Tương truyền sen đất còn mọc rất nhiều ở vùng cánh cung Đông Triều - Quảng Ninh, trên các dãy núi Yên Tử, nhưng nay không còn vì sự khai phá của con người.
Người dân còn tương truyền rằng, khi vua Trần Nhân Tông chọn chùa Vĩnh Nghiêm, Bắc Giang làm nơi tu hành đầu tiên, ngài đã trồng ở đây một cây sen đất nhưng cây đã bị giặc bắn cháy trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp…
Vậy thì cành sen trong bài Tát nước đầu đình mấy chục năm nay chúng tôi ngỡ tưởng là cành hoa sen nước/bông hoa sen có thể là cành sen đất. Và có như vậy thì ta mới lý giải được câu ca dao: Lên chùa bẻ một cành sen…