Thăm Trường Đại học Stanford

Tôi được nghe một giai thoại người Mỹ nói về chủ nhân sáng lập Trường Đại học Stanford. Chuyện kể về việc hai vợ chồng Leland Stanford tới văn phòng Trường Đại học Harvard. Họ mong muốn được gặp ông hiệu trưởng. Nhân viên văn phòng nhìn người đàn ông chạc tuổi trung niên, mặc bộ quần áo sờn đã cũ nên nói với khách rằng ông hiệu trưởng rất bận, đang tiếp khách. Nhưng hai người vẫn kiên trì chờ đợi cho đến khi vị khách cuối cùng ra về.
Sau màn chào hỏi xã giao, Stanford trình bày với ông hiệu trưởng ý nguyện muốn có một kỷ niệm về người con trai của họ không may qua đời tại trường. Ông hiệu trưởng từ chối, trả lời: “Nếu thân nhân nào cũng muốn xây mộ thì trong tương lai trường Harvard sẽ trở thành một nghĩa địa”.
Người chồng từ tốn trả lời họ không có ý như vậy. Họ muốn xây dựng một phòng thí nghiệm mang tên người con trai quá cố. Ông hiệu trưởng sửng sốt: “Ông bà có biết xây phòng thí nghiệm mất mấy trăm ngàn đô không”? Người vợ nghe vậy liền nói với chồng: “Nếu phòng thí nghiệm chỉ mất có mấy trăm ngàn đô thì sao mình không xây luôn cả một trường đại học”.
Ông hiệu trưởng không biết đó là hai vợ chồng Leland Stanford, trùm tư bản, ông vua đường sắt Hoa kỳ. Sau thời gian đó Stanford còn ứng cử làm thống đốc bang California... Câu chuyện thực hư thế nào không rõ. Chỉ biết hai ông bà đã hiến tặng 8000 mẫu Anh đất, tương đương với 31,1 km2 cùng toàn bộ kinh phí xây dựng ngôi trường mang tên Stanford để tưởng nhớ người con trai duy nhất đã mất vì bệnh thương hàn. Và cũng từ đó ông coi tất cả những người con trai, con gái bang California là con cái ông.
Cũng giống như Trường Đại học Chicago được thành lập năm 1890 từ khoản tiền hiến tặng của tỷ phú dầu lửa John D. Rockefeller, Trường Đại học Stanford ra đời bằng tài sản cá nhân của gia đình Leland Stanford. Theo quyết định của bang California trường được thành lập năm 1885 và trở thành một trong hai trường có diện tích rộng nhất trên thế giới. 
Đến nay trường sở hữu gần 700 tòa nhà bao gồm phòng học, phòng nghiên cứu, phòng giảng dạy, phòng ở, phòng ký túc xá… Stanford cùng với Đại học Columbia, Harvard, Chicago, Yale... nằm trong số top 10 trường đại học danh giá nhất Hoa Kỳ do US News và World Report bình chọn. Theo Times Higher Education, Stanford đứng vị trí số 3 theo bảng xếp hạng các trường đại học nổi tiếng trên thế giới năm 2015 và liên tục giữ vị trí Á quân từ đó đến nay.
Xét về thành công trong lĩnh vực đào tạo, Stanford là nơi sinh ra nhiều công ty công nghệ lớn nhất thế giới như Google, Hewlett-Packard, Nice, Sun Microsystems, Instagram, Yahoo… Các công ty được sáng lập bởi các sinh viên đã học ở Stanford, có doanh thu ước chừng 2,7 ngàn tỷ đô la. Stanford cũng là ngôi nhà của 30 tỷ phú, 17 phi hành gia, 18 người đoạt giải Turing. Ngôi trường này cũng sản sinh ra nhiều nhà lãnh đạo Mỹ, nhiều lãnh đạo các tổ chức và các tập đoàn kinh tế đa quốc gia. 
Hiện nay nhà trường liên kết với 59 nhà bác học đoạt giải thưởng Nobel, hai người nhận giải thưởng Field. Xét về nhiều phương diện, Trường Đại học Stanford là trường đại học nghiên cứu và giảng dạy đứng đầu thế giới. Hơn nữa, trường lại tọa lạc tại Trung tâm Thung lũng Silicon, một trung tâm công nghệ cao, một trung tâm sáng tạo của Mỹ và của cả thế giới, nằm giữa thành phố San Francisco và San Jose. 
Năm học 2018 Stanford nhận được 26,5 tỷ đô la. Nhà trường có 16.520 sinh viên, 7083 là sinh viên đại học, 9083 là sinh viên sau đại học trên 2219 giáo sư, giảng viên đại học. Stanford có 7 trường thành viên: Trường Kinh doanh, Trường Khoa học Môi trường, Năng lượng và Trái đất, Trường Giáo dục, Trường Kỹ thuật, Trường Khoa học Xã hội và Nhân văn, Trường Luật.
Các chuyên ngành được đăng ký nhập học nhiều nhất là khoa học máy tính, sinh học con người, kỹ thuật… 
Được xét tuyển vào Stanford là niềm vinh dự lớn. Chỉ có khoảng 10% ứng viên xin vào ngôi trường này nhận được giấy nhập học mặc dù tất cả mọi người trong số họ đều rất xuất sắc. Ngôi trường này bao nhiêu năm nay là niềm mơ ước của hàng triệu sinh viên sáng giá của Hoa Kỳ và trên khắp thế giới. Việt Nam có gần một chục sinh viên đã tốt nghiệp và đang theo học tại Stanford. Gần như tất cả những sinh viên của Việt Nam đều là những sinh đạt huy chương vàng trong các kỳ thi quốc tế.
Dọc hai bên đường dẫn tới cổng chính của Trường Đại học Stanford là hai hàng cọ vút cao hàng trăm năm tuổi. Khi chiếc xe dừng lại, trước mặt tôi là một thảm cỏ xanh mướt rộng mênh mông. Người ta gọi đó là quảng trường Stanford. Chính giữa quảng trường là một vườn hồng trắng nở đầy hoa. Nổi bật trên cái nền hồng trắng tinh khiết là hình chữ S bằng hồng đỏ. Hương thơm tỏa nồng nàn đến say đắm. 
Rất nhiều sinh viên tụ tập, đi lại thư giãn quanh quảng trường. Những gương mặt, những ánh mắt, hành động, cử chỉ, lời nói của họ đều toát lên vẻ lịch lãm, thông minh và tự tin. Trong môi trường của Stanford, môi trường của Thung lũng Silicon cùng với năng lực nổi trội tôi hoàn toàn tin vào tương lai tươi sáng đang chờ đón họ.
Qua quảng trường, sừng sững hai trụ cổng trường vuông vức bằng đá uy nghi. Trải dài hai bên cổng trường là hai dãy nhà vòm cuốn phong cách Tây Ban Nha như hai hàng rào xinh xắn chạy dài. Bước vào bên trong khuôn viên du khách ngỡ ngày trước vẻ đẹp cổ điển của tòa tháp, của thánh đường thờ Thiên Chúa, những ô tiểu cảnh, những vườn hồng đầy hương sắc, công trình đầy ý nghĩa tưởng niệm người chồng của bà Stanford...
Theo chân du khách vào trong thánh đường, một thế giới của cái đẹp như thôi miên mọi người. Từ những bức tranh trải dài hai bên thánh đường đến trung tâm tượng Chúa trên cây thánh giá, từ nền nhà, ô cửa kính tranh màu đến tranh mái vòm, từ chi tiết hoa văn đến phong cách kiến trúc, có thể nói đó là điểm nhấn đầu tiên khi người ta đến nơi đây.
Cả ngày cuốn hút dạo thăm những tòa nhà lịch sử tiêu biểu của ngôi trường, những công trình kiến trúc hình chữ nhật xây dựng bằng đá và được nối với những lối đi có mái vòm bán nguyệt theo phong cách thuộc địa Tây Ban Nha quen thuộc thường thấy ở California. Phần lớn những tòa nhà của Stanford đều xây bằng đá sa thạch. Mái lợp bằng ngói đỏ hòa hợp với nền trời xanh của miền đất này thật hài hòa.
Chúng tôi đi thăm ngôi Nhà Hóa học, Nhà Thư viện, Nhà Encina, Khu Dự trữ Sinh quyển, sân golf và hồ nước… Cuối cùng là Bảo tàng Nghệ thuật của Trường Stanford. 
Tầng 1 của bảo tàng có 4 phòng: phòng 101, 105, 106, 108 trưng bày nghệ thuật châu Á. Nó bao gồm nhiều tác phẩm quý hiếm từ ngàn năm trước công nguyên đến thời kỳ trung đại, từ những tác phẩm đồ gỗ, đồ đá, đồ đồng, sắt, đến kim loại quý như vàng bạc, đá, gốm sứ, tranh, tượng… tất cả đều phản ánh lịch sử nghệ thuật của nhiều khu vực, nhiều quốc gia trong quá khứ.
Chúng tôi không ngờ trong bảo tàng có bộ sưu tập gốm sứ thời nhà Lê, những chiếc ấm, những chiếc đĩa men ngọc hoa văn tím quen thuộc của Việt Nam. Thật xúc động! Và còn một số hiện vật, đặc biệt là Tượng Nhà mồ Tây nguyên cách đây mấy trăm năm được lồng trong khung kính lớn (tôi nghĩ Tượng nhà mồ Tây nguyên ở Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, chắc chắn thua về mặt tuổi tác, về công nghệ bảo quản so với ở đây).
Tầng 1 còn có hai phòng: phòng 121, 122 trưng bày các tác phẩm sưu tầm của gia đình ông bà Stanford bao gồm nhiều tác phẩm rất hiếm. Tiếp đến là các phòng trưng bày các tác phẩm nghệ thuật châu Phi, các phòng trưng bày các tác phẩm của Rodin, một họa sĩ, một nhà điêu khắc Pháp nổi tiếng trong và ngoài giới nghệ thuật; các phòng trưng bày nghệ thuật đương đại và đặc biệt là cả một vườn tác phẩm điêu khắc trưng bày ngoài trời. Tiêu biểu là bức phù điêu nổi tiếng Cổng địa ngục của Rodin (Rodin’s Hell’s Gate).
Tầng 2 có 11 phòng trưng bày các tác phẩm nghệ thuật theo thứ tự thời gian của châu Mỹ và châu u từ thời cổ đại, Trung đại đến hiện đại. Đặc biệt là có phòng trưng bày những tác phẩm đương đại của các họa sĩ nổi tiếng trên thế giới... 
Một ngày trôi đi nhanh chóng. Chúng tôi chỉ còn thời gian đi lướt bằng ô tô qua một số tòa nhà lịch sử của ngôi trường. Như mọi người đều biết, Stanford rộng đến 31,1km2, có lẽ phải dành vài ngày tìm hiểu thì người ta mới tạm hiểu về ngôi trường này. Rất tiếc phải chia tay với Stanford, ngôi trường để lại trong tôi rất nhiều cảm nghĩ và cả những nuối tiếc một thời!