Bảo tàng Khoa học và Tự nhiên Denver nằm bên cạnh Vườn Thú và Công viên Trung tâm thành phố Denver (Denver là thủ phủ của bang Colorado). Bảo tàng cùng với hai địa điểm nổi tiếng trong ngoài nước này tạo thành một khu vực tham quan, học tập không chỉ cho người trong dân trong thành phố mà còn là điểm thu hút du khách quốc tế và người dân đại đô thị thuộc khu vực xung quanh núi Rocky.
Bảo tàng Denver là một bảo tàng lớn, thuộc một tổ chức độc lập, phi lợi nhuận. Diện tích xây dựng rộng tới 46.452m2. Điều hành bảo tàng là hội đồng quản trị 25 thành viên, 350 nhân viên biên chế và 1.600 tình nguyện viên. Bảo tàng được nhà tự nhiên học Edwin Carter thành lập vào năm 1900.
Carter đã cống hiến cả cuộc đời mình cho nghiên cứu khoa học về các loài chim, các loài động vật ở bang Colorado. Từ những bộ sưu tập đầu thế kỷ thứ 20 của ông, đến nay người ta đã sưu tập được hơn một triệu hiện vật theo sáu lĩnh vực chính: Nhân chủng học, địa chất học, khoa học sức khỏe, cổ sinh vật học, khoa học không gian vũ trụ và động vật học. Ngoài ra bảo tàng còn cung cấp nhiều chương trình triển lãm, chương trình chiếu phim, các bài giảng, thuyết trình và hội thảo theo chuyên đề, các lớp học...
Khi xe chúng tôi đến bảo tàng thì bãi đỗ xe ngoài trời đã không còn lấy một chỗ trống. Chúng tôi phải đi xe vào nhà để xe 3 tầng và cũng phải lái ra lái vào, tìm mãi mới thấy một chỗ đỗ. Người Mỹ có thói quen thứ 7 và chủ nhật cả nhà cùng đi nghỉ cuối tuần. Bảo tàng là một trong những địa điểm yêu thích của các thành viên trong gia đình.
Trước tiên, chúng tôi thăm khu khoa học không gian vũ trụ. Cảm giác của tôi là choáng ngợp khi nhìn thấy một quả cầu khổng lồ rực rỡ sắc mầu, một quả cầu trái đất choán cả một gian phòng đang tự quay quanh trục của nó. Với những chất liệu đặc biệt, vị trí năm châu bốn biển và các quốc gia rõ nét và sống động cứ hiện dần ra. Quả cầu trái đất tự kể về mình bằng những hình ảnh, âm thanh, bằng những số liệu về sự ra đời, sự phát triển và biến đổi của mình từ thủa khai thiên lập địa cho đến tương lai khi khí hậu trái đất biến đổi.
Ở bốn góc tường là bốn màn hình lớn. Tương ứng với lời kể của trái đất, người ta liên tục chiếu những đoạn phim về vụ nổ Big Bang, những đoạn phim về sự tiến hóa của vũ trụ, những hình ảnh bí ẩn về hố đen, sự hình thành trái đất và hệ mặt trời, trái đất và vũ trụ...
Xung quanh quả cầu trái đất là một hệ thống máy tính để người xem có thể tìm hiểu sâu hơn một vấn đề nào đó về trái đất. Tôi thấy hàng trăm em học sinh, sinh viên xúm quanh các bàn máy tính. Nhóm thì tìm hiểu về hệ thống sông ngòi trên trái đất. Nhóm thì tìm hiểu bí mật về các đại dương. Nhóm thì tìm hiểu về sự sống các loài và sự tiến hóa của các loài. Nhóm thì tìm hiểu về hệ động thực vật cách đây hàng trăm triệu năm. Nhóm thì tìm hiểu về loài khủng long. Nhóm thì tìm hiểu về loài cá mập. Nhóm thì tìm hiểu về thành phố quê hương và khu đô thị của mình...
Bảo tàng Denver là một bảo tàng lớn, thuộc một tổ chức độc lập, phi lợi nhuận. Diện tích xây dựng rộng tới 46.452m2. Điều hành bảo tàng là hội đồng quản trị 25 thành viên, 350 nhân viên biên chế và 1.600 tình nguyện viên. Bảo tàng được nhà tự nhiên học Edwin Carter thành lập vào năm 1900.
Carter đã cống hiến cả cuộc đời mình cho nghiên cứu khoa học về các loài chim, các loài động vật ở bang Colorado. Từ những bộ sưu tập đầu thế kỷ thứ 20 của ông, đến nay người ta đã sưu tập được hơn một triệu hiện vật theo sáu lĩnh vực chính: Nhân chủng học, địa chất học, khoa học sức khỏe, cổ sinh vật học, khoa học không gian vũ trụ và động vật học. Ngoài ra bảo tàng còn cung cấp nhiều chương trình triển lãm, chương trình chiếu phim, các bài giảng, thuyết trình và hội thảo theo chuyên đề, các lớp học...
Khi xe chúng tôi đến bảo tàng thì bãi đỗ xe ngoài trời đã không còn lấy một chỗ trống. Chúng tôi phải đi xe vào nhà để xe 3 tầng và cũng phải lái ra lái vào, tìm mãi mới thấy một chỗ đỗ. Người Mỹ có thói quen thứ 7 và chủ nhật cả nhà cùng đi nghỉ cuối tuần. Bảo tàng là một trong những địa điểm yêu thích của các thành viên trong gia đình.
Trước tiên, chúng tôi thăm khu khoa học không gian vũ trụ. Cảm giác của tôi là choáng ngợp khi nhìn thấy một quả cầu khổng lồ rực rỡ sắc mầu, một quả cầu trái đất choán cả một gian phòng đang tự quay quanh trục của nó. Với những chất liệu đặc biệt, vị trí năm châu bốn biển và các quốc gia rõ nét và sống động cứ hiện dần ra. Quả cầu trái đất tự kể về mình bằng những hình ảnh, âm thanh, bằng những số liệu về sự ra đời, sự phát triển và biến đổi của mình từ thủa khai thiên lập địa cho đến tương lai khi khí hậu trái đất biến đổi.
Ở bốn góc tường là bốn màn hình lớn. Tương ứng với lời kể của trái đất, người ta liên tục chiếu những đoạn phim về vụ nổ Big Bang, những đoạn phim về sự tiến hóa của vũ trụ, những hình ảnh bí ẩn về hố đen, sự hình thành trái đất và hệ mặt trời, trái đất và vũ trụ...
Xung quanh quả cầu trái đất là một hệ thống máy tính để người xem có thể tìm hiểu sâu hơn một vấn đề nào đó về trái đất. Tôi thấy hàng trăm em học sinh, sinh viên xúm quanh các bàn máy tính. Nhóm thì tìm hiểu về hệ thống sông ngòi trên trái đất. Nhóm thì tìm hiểu bí mật về các đại dương. Nhóm thì tìm hiểu về sự sống các loài và sự tiến hóa của các loài. Nhóm thì tìm hiểu về hệ động thực vật cách đây hàng trăm triệu năm. Nhóm thì tìm hiểu về loài khủng long. Nhóm thì tìm hiểu về loài cá mập. Nhóm thì tìm hiểu về thành phố quê hương và khu đô thị của mình...
Gian bên cạnh quả cầu trái đất là một gian trưng bày mô hình vệ tinh nhân tạo, mô hình tên lửa đẩy tàu vũ trụ. Một thuyết minh viên ở gian phòng này khoảng độ sáu mươi. Ông có mái tóc bạch kim, đang giới thiệu với khách về nhà du hành vũ trụ Nga Yuri Gagarin, người đầu tiên thực hiên chuyến bay vào vũ trụ ngày 12/4/ 1961 trên tàu vũ trụ Phương Đông. Tiếp theo ông giới thiệu về thân thế và sự nghiệp Neil Armstrong, người đã chỉ huy tàu Apollo 11 của Mỹ, lần đầu tiên trong lịch sử loài người đổ bộ xuống mặt trăng.
Người thuyết minh say sưa mô tả cấu tạo của vệ tinh nhân tạo và quá trình tên lửa đẩy các con tầu vũ trụ vào không gian. Cùng với lời giới thiệu của ông, trên màn hình 100 inch là những hình ảnh phóng tàu vũ trụ vào không gian của Mỹ, hình ảnh Armstrong đi trên mặt trăng... Từ tổng thống Mỹ đến người dân cách đây bao nhiêu năm, tất cả đều rạng rỡ trong giây phút bước ngoặt lịch sử chinh phục vũ trụ của loài người.
Tôi còn nghe người ta nói về dự án thang máy vũ trụ. Thành phần cơ bản của thang máy vũ trụ bao gồm: Trục cáp (cable) được gắn một đầu xuống Trái Đất. thường là vùng biển nằm ở trên đường Xích Đạo. Đầu còn lại được móc vào đối trọng (counterweight) ở ngoài không gian. Ngoài ra còn có thang máy (climber) được gắn vào trục cáp và sẽ có nhiệm vụ vận chuyển người và hàng hóa ra ngoài không gian. Trục cáp dự kiến có chiều dài đến 100.000 km tức là cao hơn quỹ đạo của các vệ tinh do thám xung quanh Trái Đất rất nhiều. Dự án đang đi vào giai đoạn thử nghiệm. Không có gì thay đổi năm 2030 chuyến hàng đầu tiên sẽ được vận chuyển lên trạm vũ trụ quốc tế. Rồi từ trạm quốc tế sẽ đi lên mặt trăng…
Tôi cùng với người nghe như bị hút hồn vì tất cả những điều đang diễn ra xung quanh. Tôi nhìn trên khuôn mặt các em học sinh sinh viên, trong ánh mắt họ lấp lánh một thứ gì đó, như nỗi khát khao chinh phục không gian bay bổng… Tôi bỗng nghĩ tới học sinh, sinh viên ở đất nước mình. Họ gần như không được học về khoa học vũ trụ ở nhà trường. Và họ gần như không có điều kiện đi các bảo tàng châu Âu và Mỹ. Thật tiếc! Cả một đất nước 95 triệu người không có lấy một bảo tàng khoa học và không biết đến bao giờ mới có. Vấn đề ở đây không chỉ là tiền của mà còn là tư duy, nhận thức, trình độ xã hội.
Trong khi tôi dán mắt vào các màn hình thì con gái đi lấy vé vào cổng thiên văn để xem bộ phim về Sự hình thành vũ trụ và cuộc phưu lưu vào vũ trụ.
- Ba mà xem kĩ thế này thì đến mai cũng không đi hết bảo tàng được. Cả nhà mình vào Cổng thiên văn xem thế nào. Con nghe người ta giới thiệu hay lắm. Ba dắt Lâm, con tìm chỗ để xe đẩy.
Tôi đưa Lâm đến Cổng thiên văn. Lối đi vào nơi này mờ ảo, cùng với giai điệu nhạc bồng bềnh nổi lên khiến tôi bắt đầu có cảm giác rất lạ. Cổng thiên văn có mái vòm theo thiết kế mô phỏng đài thiên văn vũ trụ để người xem hình dung được khái niệm ban đầu về không gian vũ trụ. Trong phòng có hàng trăm người đã ngồi kín chỗ . Ghế ngả khoảng 25 đến 30 độ để người xem nhìn trực tiếp lên mái vòm.
Người ta sử dụng công nghệ nghe nhìn nhiều chiều hiện đại, kết hợp với sự chuyển động lên xuống hoặc quay tròn hệ thống ghế ngồi, giúp người xem trải nghiệm một cuộc hành trình đi vào vũ trụ sống động, đầy cảm giác. Lên mặt trăng. Lên sao Hỏa. Đi vào khoảng không bao la… Suốt quá trình chiếu nửa tiếng, nhiều người không giữ được bình tĩnh, thỉnh thoảng kêu lên. Ngay cả Lâm, dù tính tình rất mạnh dạn, cũng nhiều lần rùng mình bám chặt lấy ông.
Xem xong bộ phim, chúng tôi vào tham quan khu vực nhân chủng. Lần đầu tiên tôi được chứng kiến sơ đồ cây “nhân chủng” một cách hệ thống từ tổ tiên, những họ hàng gần xa của loài người đến những loại vượn người đi từ châu Phi đến khắp các châu lục. Chúng ta ai cũng biết đại loại khoảng 2 triệu năm về trước, người tối cổ bắt đầu rời quê hương của mình và lan tỏa đi khắp thế giới từ Bắc Phi, Trung Đông tới châu Âu và châu Á. Ở mỗi khu vực, người tối cổ phải đương đầu với những điều kiện sống khác khác nhau từ khí hậu, địa hình, động thực vât để sinh tồn và phát triển. Để thích nghi được với điều kiện sống khác nhau, cư dân loài người ở mỗi vùng đất bắt đầu tiến hóa theo những hướng khác nhau. Theo thời gian các chủng thuộc loài người xuất hiện với nhiều sự khác biệt về ngoại hình như ngày nay.
Chỉ khi đến bảo tàng Denver tôi mới tỏ tường, loài người (Homo Sapiens) còn có những anh chị em của chúng ta như: Homo rudolfensis (Đông Phi); Homo erectus (Đông Á); và Homo neanderthalensis (Châu Âu và Tây Á). Tất cả đều là con người và là anh em của chúng ta. Đặc biệt là ở châu Âu và Trung Đông, có một chủng người mà các nhà khoa học gọi là Homo neanderthalensis, hoặc là Neanderthal. Neanderthal thích nghi rất tốt với khi hậu lạnh của thời kì băng giá châu Âu và Trung Đông. Người Neanderthal to và cơ bắp hơn người Homo sapiens. Họ có lớp mỡ cách nhiệt khắp thân thể để bảo vệ trong thời tiết băng giá và họ thậm chí còn có bộ não to hơn chúng ta.
Tại sao người Neanderthal lại tuyệt chủng? Người ta lý giải có thể là do hai nguyên nhân. Một là do đặc tính cấu tạo một loại gen nào đó nên họ không thích nghi được với môi trường thay đổi. Hai là do chính loài người chúng ta (Homo Sapiens) đã tiêu diệt họ vì họ khác chúng ta. Tại bảo tàng, người hướng dẫn viên cho chúng tôi biết, ngày nay các nhà khoa học đã lập được bản đồ gen hoàn chỉnh của người Neanderthal. Người ta đã lên kế hoạch làm sống lại người anh em này. Người ta dự định cấy ghép nguồn ADN tái tạo của Neanderthal vào trứng của con người. Từ đó sẽ sinh ra Neanderthal sau 30.000 năm tuyệt chủng. Dự án này được tài trợ 30 triệu đô la. Một số phụ nữ Mỹ đã tình nguyện làm người mang thai. Nếu đúng người Homo Sapiens chúng ta đã tiêu diệt họ thì đây là một “hành động chuộc lỗi” dù đã muộn màng.
Năm 2010, các nhà khoa học còn khám phá ra một người anh em thất lạc khác của chúng ta khi họ khai quật một cái động ở phía Bắc nước Nga. Họ tìm thấy mẩu xương hóa thạch của một ngón tay người và sau khi trích được DNA từ mẩu xương này, họ phân tích và so sánh nó với tất cả các loài người khác, nhưng không mẫu nào trùng hợp. Vì vậy, họ đi đến kết luận có một loài người khác được gọi là Homo denisova, người đến từ động Denisova. Khoa học hiện đại thật thần kỳ. Tôi không biết còn bao nhiêu người anh em khác đang chờ đợi được các nhà khoa học xác định ở một nơi nào đó.
Đến giờ ăn trưa, chúng tôi xuống khu vực ăn rộng lớn nằm ở tầng một của bảo tàng. Có đủ các món ăn Âu, Á và các món ăn dân tộc đặc trưng của Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan... Con gái gọi một đĩa bánh Pizza và một đĩa trứng luộc cho cả nhà. Chúng tôi giục nhau ăn cố mà vẫn không hết, đành gói lại ăn bữa tối. Nhìn sang bên cạnh, tôi thấy một gia đình người Mỹ cũng bốn người tương tự như gia đình chúng tôi. Họ gọi một đĩa bánh Pizza, một đĩa trứng luộc, một con gà nướng, một đĩa khoai tây chiên. Đó là chưa kể đến một số đồ uống, vậy mà họ ăn uống gần như hết. Không biết có phải họ ăn nhiều như vậy nên tỉ lệ người béo phì ở Mỹ cao nhất thế giới?
Nghỉ ngơi khoảng nửa tiếng, chúng tôi vào nhà hát IMAX. Nhà hát nằm trên tầng hai của bảo tàng. Vào năm 1940 người ta đã xây dựng nhà hát này như một thính phòng và được sử dụng cho các buổi thuyết trình, các buổi hòa nhạc, chiếu phim cho đến năm 1980. Sau hơn hai năm cải tạo, IMAX được mở cửa trở lại vào đầu năm 1983 với gần 500 chỗ ngồi và chuyên chiếu phim chuyên đề 3D, 4D hàng ngày phục vụ khách thăm quan bảo tàng.
Đeo cặp kính chuyên dụng vào rạp, tôi thấy mình như được vào một thế giới đầy bí ẩn và mới mẻ. Tôi thấy những thứ mà chưa bao giờ được thấy. Người ta sử dụng kĩ thuật chụp ảnh tốc độ cao, kính hiển vi điện tử cùng với công nhệ nano để làm ra những bộ phim, đưa người xem vào thế giới vi mô mà trước đó chỉ dành cho những nhà khoa học. Chẳng hạn người xem như được đối mặt trực tiếp với các loài phù du kì lạ và đàn cá voi khổng lồ. Đặc biệt về loài cá mập trắng, loại động vật ăn thịt và là sát thủ của đại dương, nó đem đến cho người xem bao cảm xúc bởi những cuộc săn mồi, bởi những cuộc tiếp xúc của loài cá này với những chuyên gia quả cảm.
Người xem còn được nhìn thấy một thế giới tuyệt đẹp nhưng vô cùng phức tạp về các sự kiện đương đại trong đời sống chính trị. Chẳng hạn như những câu chuyện, những hình ảnh đầy sức lôi cuốn về Jerusalem, thành phố của ba tôn giáo lớn trên thế giới. Tôi khám phá ra lí do tại sao cái miền đất dường như nhỏ bé ấy lại trở nên vô cùng thiêng liêng với người theo Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo. Tôi cũng tìm được câu trả lời tại sao, sau hàng ngàn năm, miền đất thánh Jerusalem vẫn tiếp tục khuấy động trí tưởng tượng của hàng tỉ người trên trái đất.
Đến tầm giữa chiều chúng tôi đi thăm khu động vật. Theo thống kê, trên thế giới có khoảng 1,5 triệu loài. Bảo tàng Khoa học và Tự nhiên Denver có trên một triệu đối tượng. Có cả những loài tuyệt chủng từ hàng triệu năm trước như các loại khủng long, voi ma mút… Người giới thiệu cho chúng tôi biết các nhà khoa học đã lập được bản đồ gen voi ma mút cổ đại được tìm thấy trong tình trạng đông lạnh trong lớp băng giá ở Siberia. Họ đang lên kế hoạch lấy trứng thụ tinh của một con voi hiện tại, thay thế AND của voi ma mút và cấy vào tử cung voi hiện tại. Họ tính sau khoảng 22 tháng, nhân loại sẽ được chứng kiến con voi ma mút được sinh ra sau 5000 năm tuyệt chủng. Người giới thiệu cũng cho chúng tôi biết bảo tàng được giới khoa học đánh giá là một trong những bảo tàng lớn nhất của Mỹ và thế giới. Các loại động vật ở bang Colorodo và các bang khác của Mỹ cũng như ở cả châu Mỹ gần như không thiếu loài nào. Chỉ như thế thôi cũng đã quá đủ cho khách tham quan có một cái nhìn khá toàn diện về thế giới động vật.
Có một sơ đồ hình cây lớn phân chia động vật thành hơn 20 ngành ở gian đầu tiên. Đó là các ngành: Ngành động vật nguyên sinh như loài trùng biến hình; ngành động vật xốp như bọt biển; ngành động vật rỗng ruột như san hô; ngành động vật hình dẹt như trùng hút máu; ngành động vật thân đốt như gun, châu chấu; ngành động vật thân mềm như ốc, mực; ngành động vật chân khớp như tôm, cua, côn trùng... Cuối cùng là ngành động vật xương sống. Từ các ngành người ta lại chia ra các lớp. Chẳng hạn như ngành động vật xương sống lại chia ra thành lớp cá, lớp lưỡng cư, lớp bò sát, lớp chim, lớp thú.
Chúng tôi đi lướt qua các gian phòng trưng bày các tiêu bản động vật. Gần như phòng nào cũng có tranh ảnh hay màn hình mô phỏng cuộc sống thực của các loài từ rạn san hô cách đây 435 triệu năm đến các loại côn trùng. Có cả một hộp sọ, một bộ xương của một diễn viên nào đó… Chỉ gian phòng nào gây được sự chú ý thì chúng tôi mới dừng lại xem kỹ. Vậy mà cũng phải mất đến hơn một tiếng chúng tôi mới cưỡi ngựa xem hoa xong. Tuy vậy tôi vẫn hiểu và hình dung được sự tiến hóa của sự sống trên trái đất từ những sinh vật đơn bào đến những con khủng long khổng lồ, và đặc biệt là có cái nhìn sâu hơn về cư dân hiện tại của thế giới ngày nay. Thật là vui vì tôi vẫn được học, được trải nghiệm, một hình thức học ở bảo tàng Mỹ.
Chúng tôi tiếp tục tới khu vực thám hiểm y tế. Tại đây người ta cân nặng, đo chiều cao, đo huyết áp, lấy mẫu máu và làm các xét nghiệm như khám sức khỏe toàn diện cho du khách nếu có yêu cầu. Chúng tôi tuần tự làm như mọi người để cuối buổi lấy kết luận in trên máy tính. Khu vực thám hiểm về y tế không chỉ đơn thuần là khám sức khỏe hay xem một cuộc trưng bày cụ thể, sinh động về cơ thể con người mà thông qua các thiết bị y tế hiện đại, tôi được thấy mình đang nhìn vào cơ thể bên trong của mình; trực tiếp nhìn thấy từng biến động và thay đổi của cơ thể mình. Tôi được trải nghiệm những giây phút tuyệt vời khi nhìn vào tế bào của mình dưới kính hiển vi, nhìn vào bên trong mạch máu đang chảy của mình, hiểu được tình trạng sức khỏe của các cơ quan dưới sự giúp đỡ của các chuyên gia y tế. Cái cảm giác kì lạ được đối diện với chính mình trong tôi chỉ có ở đây chứ chưa hề thấy trong bất kì lần khám sức khỏe nào của tôi trước đó.
Lấy xong giấy báo kết quả sức khỏe, chúng tôi thăm khu vực triển lãm. Khu vực này lại chia ra làm nhiều khu vực nhỏ. Chẳng hạn khu trung tâm giáo dục trẻ em, ở khu này, trẻ em chơi với các đồ thủ công hay chơi trên sân khấu để phát hiện hay kiểm tra các mẫu vật, côn trùng tương đối quen thuộc hoặc vào nhà gương để cười vui vẻ với các hình dạng méo mó và kì lạ của mình. Ở Khu vực này các cháu tôi thỏa sức chơi đùa, thỏa sức sáng tạo. Chúng không muốn rời đi nên chúng tôi cứ nấn nuối để chúng chơi. Khu triển lãm xác ướp Ai Cập, khu này trưng bày xác ướp và các đồ tùy táng về nền văn minh Ai Cập cổ đại, khu trưng bày đá quý và khoáng sản, khu triển lãm về nền văn hóa của người da đỏ Bắc Mỹ, khu triển lãm văn hóa dân gian Nga… chúng tôi chỉ đi lướt qua. Rất tiếc tôi chỉ có một ngày tại bảo tàng này.
Tám giờ tối cả nhà mới ra về. Một ngày tham quan bổ ích và lí thú, để lại trong lòng tôi bao cảm xúc. Trên đường về tôi cứ miên man suy nghĩ. Từ khi con người xuất hiện đến hết thế kỷ thứ 20, con người chưa có khả năng đột phá giới hạn sinh học của mình. Nhưng bước sang thế kỷ thứ 21, với cuộc cách mạng 4.0, cách mạng sinh học, điều trên đã không còn đúng nữa. Con người đang bắt đầu phá vỡ các quy luật chọn lọc tự nhiên bằng cách biến đổi gen tạo ra những loại sinh vật mới, và bằng những thiết kế theo “quy luật của con người”. Không biết công nghệ sinh học có thể tái tạo lại được người Neanderthal, voi ma mút, các loài động vật đã tuyệt chủng? Không biết người ta có thể thành công với thang máy vũ trụ?
Người Mỹ đã phát minh ra tivi, tủ lạnh, máy bay, tàu ngầm, tên lửa, tàu vũ trụ, máy tính, internet… Với thời gian tôi tin họ còn làm được nhiều điều kỳ diệu. Thời gian sẽ chứng minh điều đó. Còn hiện tại, Bảo tàng Khoa học và tự nhiên Denver cũng như hệ thống các loại bảo tàng khác khoa học và tự nhiên khác ở Mỹ thực sự là trường học, trường học STEM sống động, một môi trường học tập cộng đồng kì thú. Một ngày tham quan thôi nhưng tôi cảm thấy mình lớn lên rất nhiều, được rất nhiều.
Người thuyết minh say sưa mô tả cấu tạo của vệ tinh nhân tạo và quá trình tên lửa đẩy các con tầu vũ trụ vào không gian. Cùng với lời giới thiệu của ông, trên màn hình 100 inch là những hình ảnh phóng tàu vũ trụ vào không gian của Mỹ, hình ảnh Armstrong đi trên mặt trăng... Từ tổng thống Mỹ đến người dân cách đây bao nhiêu năm, tất cả đều rạng rỡ trong giây phút bước ngoặt lịch sử chinh phục vũ trụ của loài người.
Tôi còn nghe người ta nói về dự án thang máy vũ trụ. Thành phần cơ bản của thang máy vũ trụ bao gồm: Trục cáp (cable) được gắn một đầu xuống Trái Đất. thường là vùng biển nằm ở trên đường Xích Đạo. Đầu còn lại được móc vào đối trọng (counterweight) ở ngoài không gian. Ngoài ra còn có thang máy (climber) được gắn vào trục cáp và sẽ có nhiệm vụ vận chuyển người và hàng hóa ra ngoài không gian. Trục cáp dự kiến có chiều dài đến 100.000 km tức là cao hơn quỹ đạo của các vệ tinh do thám xung quanh Trái Đất rất nhiều. Dự án đang đi vào giai đoạn thử nghiệm. Không có gì thay đổi năm 2030 chuyến hàng đầu tiên sẽ được vận chuyển lên trạm vũ trụ quốc tế. Rồi từ trạm quốc tế sẽ đi lên mặt trăng…
Tôi cùng với người nghe như bị hút hồn vì tất cả những điều đang diễn ra xung quanh. Tôi nhìn trên khuôn mặt các em học sinh sinh viên, trong ánh mắt họ lấp lánh một thứ gì đó, như nỗi khát khao chinh phục không gian bay bổng… Tôi bỗng nghĩ tới học sinh, sinh viên ở đất nước mình. Họ gần như không được học về khoa học vũ trụ ở nhà trường. Và họ gần như không có điều kiện đi các bảo tàng châu Âu và Mỹ. Thật tiếc! Cả một đất nước 95 triệu người không có lấy một bảo tàng khoa học và không biết đến bao giờ mới có. Vấn đề ở đây không chỉ là tiền của mà còn là tư duy, nhận thức, trình độ xã hội.
Trong khi tôi dán mắt vào các màn hình thì con gái đi lấy vé vào cổng thiên văn để xem bộ phim về Sự hình thành vũ trụ và cuộc phưu lưu vào vũ trụ.
- Ba mà xem kĩ thế này thì đến mai cũng không đi hết bảo tàng được. Cả nhà mình vào Cổng thiên văn xem thế nào. Con nghe người ta giới thiệu hay lắm. Ba dắt Lâm, con tìm chỗ để xe đẩy.
Tôi đưa Lâm đến Cổng thiên văn. Lối đi vào nơi này mờ ảo, cùng với giai điệu nhạc bồng bềnh nổi lên khiến tôi bắt đầu có cảm giác rất lạ. Cổng thiên văn có mái vòm theo thiết kế mô phỏng đài thiên văn vũ trụ để người xem hình dung được khái niệm ban đầu về không gian vũ trụ. Trong phòng có hàng trăm người đã ngồi kín chỗ . Ghế ngả khoảng 25 đến 30 độ để người xem nhìn trực tiếp lên mái vòm.
Người ta sử dụng công nghệ nghe nhìn nhiều chiều hiện đại, kết hợp với sự chuyển động lên xuống hoặc quay tròn hệ thống ghế ngồi, giúp người xem trải nghiệm một cuộc hành trình đi vào vũ trụ sống động, đầy cảm giác. Lên mặt trăng. Lên sao Hỏa. Đi vào khoảng không bao la… Suốt quá trình chiếu nửa tiếng, nhiều người không giữ được bình tĩnh, thỉnh thoảng kêu lên. Ngay cả Lâm, dù tính tình rất mạnh dạn, cũng nhiều lần rùng mình bám chặt lấy ông.
Xem xong bộ phim, chúng tôi vào tham quan khu vực nhân chủng. Lần đầu tiên tôi được chứng kiến sơ đồ cây “nhân chủng” một cách hệ thống từ tổ tiên, những họ hàng gần xa của loài người đến những loại vượn người đi từ châu Phi đến khắp các châu lục. Chúng ta ai cũng biết đại loại khoảng 2 triệu năm về trước, người tối cổ bắt đầu rời quê hương của mình và lan tỏa đi khắp thế giới từ Bắc Phi, Trung Đông tới châu Âu và châu Á. Ở mỗi khu vực, người tối cổ phải đương đầu với những điều kiện sống khác khác nhau từ khí hậu, địa hình, động thực vât để sinh tồn và phát triển. Để thích nghi được với điều kiện sống khác nhau, cư dân loài người ở mỗi vùng đất bắt đầu tiến hóa theo những hướng khác nhau. Theo thời gian các chủng thuộc loài người xuất hiện với nhiều sự khác biệt về ngoại hình như ngày nay.
Chỉ khi đến bảo tàng Denver tôi mới tỏ tường, loài người (Homo Sapiens) còn có những anh chị em của chúng ta như: Homo rudolfensis (Đông Phi); Homo erectus (Đông Á); và Homo neanderthalensis (Châu Âu và Tây Á). Tất cả đều là con người và là anh em của chúng ta. Đặc biệt là ở châu Âu và Trung Đông, có một chủng người mà các nhà khoa học gọi là Homo neanderthalensis, hoặc là Neanderthal. Neanderthal thích nghi rất tốt với khi hậu lạnh của thời kì băng giá châu Âu và Trung Đông. Người Neanderthal to và cơ bắp hơn người Homo sapiens. Họ có lớp mỡ cách nhiệt khắp thân thể để bảo vệ trong thời tiết băng giá và họ thậm chí còn có bộ não to hơn chúng ta.
Tại sao người Neanderthal lại tuyệt chủng? Người ta lý giải có thể là do hai nguyên nhân. Một là do đặc tính cấu tạo một loại gen nào đó nên họ không thích nghi được với môi trường thay đổi. Hai là do chính loài người chúng ta (Homo Sapiens) đã tiêu diệt họ vì họ khác chúng ta. Tại bảo tàng, người hướng dẫn viên cho chúng tôi biết, ngày nay các nhà khoa học đã lập được bản đồ gen hoàn chỉnh của người Neanderthal. Người ta đã lên kế hoạch làm sống lại người anh em này. Người ta dự định cấy ghép nguồn ADN tái tạo của Neanderthal vào trứng của con người. Từ đó sẽ sinh ra Neanderthal sau 30.000 năm tuyệt chủng. Dự án này được tài trợ 30 triệu đô la. Một số phụ nữ Mỹ đã tình nguyện làm người mang thai. Nếu đúng người Homo Sapiens chúng ta đã tiêu diệt họ thì đây là một “hành động chuộc lỗi” dù đã muộn màng.
Năm 2010, các nhà khoa học còn khám phá ra một người anh em thất lạc khác của chúng ta khi họ khai quật một cái động ở phía Bắc nước Nga. Họ tìm thấy mẩu xương hóa thạch của một ngón tay người và sau khi trích được DNA từ mẩu xương này, họ phân tích và so sánh nó với tất cả các loài người khác, nhưng không mẫu nào trùng hợp. Vì vậy, họ đi đến kết luận có một loài người khác được gọi là Homo denisova, người đến từ động Denisova. Khoa học hiện đại thật thần kỳ. Tôi không biết còn bao nhiêu người anh em khác đang chờ đợi được các nhà khoa học xác định ở một nơi nào đó.
Đến giờ ăn trưa, chúng tôi xuống khu vực ăn rộng lớn nằm ở tầng một của bảo tàng. Có đủ các món ăn Âu, Á và các món ăn dân tộc đặc trưng của Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan... Con gái gọi một đĩa bánh Pizza và một đĩa trứng luộc cho cả nhà. Chúng tôi giục nhau ăn cố mà vẫn không hết, đành gói lại ăn bữa tối. Nhìn sang bên cạnh, tôi thấy một gia đình người Mỹ cũng bốn người tương tự như gia đình chúng tôi. Họ gọi một đĩa bánh Pizza, một đĩa trứng luộc, một con gà nướng, một đĩa khoai tây chiên. Đó là chưa kể đến một số đồ uống, vậy mà họ ăn uống gần như hết. Không biết có phải họ ăn nhiều như vậy nên tỉ lệ người béo phì ở Mỹ cao nhất thế giới?
Nghỉ ngơi khoảng nửa tiếng, chúng tôi vào nhà hát IMAX. Nhà hát nằm trên tầng hai của bảo tàng. Vào năm 1940 người ta đã xây dựng nhà hát này như một thính phòng và được sử dụng cho các buổi thuyết trình, các buổi hòa nhạc, chiếu phim cho đến năm 1980. Sau hơn hai năm cải tạo, IMAX được mở cửa trở lại vào đầu năm 1983 với gần 500 chỗ ngồi và chuyên chiếu phim chuyên đề 3D, 4D hàng ngày phục vụ khách thăm quan bảo tàng.
Đeo cặp kính chuyên dụng vào rạp, tôi thấy mình như được vào một thế giới đầy bí ẩn và mới mẻ. Tôi thấy những thứ mà chưa bao giờ được thấy. Người ta sử dụng kĩ thuật chụp ảnh tốc độ cao, kính hiển vi điện tử cùng với công nhệ nano để làm ra những bộ phim, đưa người xem vào thế giới vi mô mà trước đó chỉ dành cho những nhà khoa học. Chẳng hạn người xem như được đối mặt trực tiếp với các loài phù du kì lạ và đàn cá voi khổng lồ. Đặc biệt về loài cá mập trắng, loại động vật ăn thịt và là sát thủ của đại dương, nó đem đến cho người xem bao cảm xúc bởi những cuộc săn mồi, bởi những cuộc tiếp xúc của loài cá này với những chuyên gia quả cảm.
Người xem còn được nhìn thấy một thế giới tuyệt đẹp nhưng vô cùng phức tạp về các sự kiện đương đại trong đời sống chính trị. Chẳng hạn như những câu chuyện, những hình ảnh đầy sức lôi cuốn về Jerusalem, thành phố của ba tôn giáo lớn trên thế giới. Tôi khám phá ra lí do tại sao cái miền đất dường như nhỏ bé ấy lại trở nên vô cùng thiêng liêng với người theo Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo. Tôi cũng tìm được câu trả lời tại sao, sau hàng ngàn năm, miền đất thánh Jerusalem vẫn tiếp tục khuấy động trí tưởng tượng của hàng tỉ người trên trái đất.
Đến tầm giữa chiều chúng tôi đi thăm khu động vật. Theo thống kê, trên thế giới có khoảng 1,5 triệu loài. Bảo tàng Khoa học và Tự nhiên Denver có trên một triệu đối tượng. Có cả những loài tuyệt chủng từ hàng triệu năm trước như các loại khủng long, voi ma mút… Người giới thiệu cho chúng tôi biết các nhà khoa học đã lập được bản đồ gen voi ma mút cổ đại được tìm thấy trong tình trạng đông lạnh trong lớp băng giá ở Siberia. Họ đang lên kế hoạch lấy trứng thụ tinh của một con voi hiện tại, thay thế AND của voi ma mút và cấy vào tử cung voi hiện tại. Họ tính sau khoảng 22 tháng, nhân loại sẽ được chứng kiến con voi ma mút được sinh ra sau 5000 năm tuyệt chủng. Người giới thiệu cũng cho chúng tôi biết bảo tàng được giới khoa học đánh giá là một trong những bảo tàng lớn nhất của Mỹ và thế giới. Các loại động vật ở bang Colorodo và các bang khác của Mỹ cũng như ở cả châu Mỹ gần như không thiếu loài nào. Chỉ như thế thôi cũng đã quá đủ cho khách tham quan có một cái nhìn khá toàn diện về thế giới động vật.
Có một sơ đồ hình cây lớn phân chia động vật thành hơn 20 ngành ở gian đầu tiên. Đó là các ngành: Ngành động vật nguyên sinh như loài trùng biến hình; ngành động vật xốp như bọt biển; ngành động vật rỗng ruột như san hô; ngành động vật hình dẹt như trùng hút máu; ngành động vật thân đốt như gun, châu chấu; ngành động vật thân mềm như ốc, mực; ngành động vật chân khớp như tôm, cua, côn trùng... Cuối cùng là ngành động vật xương sống. Từ các ngành người ta lại chia ra các lớp. Chẳng hạn như ngành động vật xương sống lại chia ra thành lớp cá, lớp lưỡng cư, lớp bò sát, lớp chim, lớp thú.
Chúng tôi đi lướt qua các gian phòng trưng bày các tiêu bản động vật. Gần như phòng nào cũng có tranh ảnh hay màn hình mô phỏng cuộc sống thực của các loài từ rạn san hô cách đây 435 triệu năm đến các loại côn trùng. Có cả một hộp sọ, một bộ xương của một diễn viên nào đó… Chỉ gian phòng nào gây được sự chú ý thì chúng tôi mới dừng lại xem kỹ. Vậy mà cũng phải mất đến hơn một tiếng chúng tôi mới cưỡi ngựa xem hoa xong. Tuy vậy tôi vẫn hiểu và hình dung được sự tiến hóa của sự sống trên trái đất từ những sinh vật đơn bào đến những con khủng long khổng lồ, và đặc biệt là có cái nhìn sâu hơn về cư dân hiện tại của thế giới ngày nay. Thật là vui vì tôi vẫn được học, được trải nghiệm, một hình thức học ở bảo tàng Mỹ.
Chúng tôi tiếp tục tới khu vực thám hiểm y tế. Tại đây người ta cân nặng, đo chiều cao, đo huyết áp, lấy mẫu máu và làm các xét nghiệm như khám sức khỏe toàn diện cho du khách nếu có yêu cầu. Chúng tôi tuần tự làm như mọi người để cuối buổi lấy kết luận in trên máy tính. Khu vực thám hiểm về y tế không chỉ đơn thuần là khám sức khỏe hay xem một cuộc trưng bày cụ thể, sinh động về cơ thể con người mà thông qua các thiết bị y tế hiện đại, tôi được thấy mình đang nhìn vào cơ thể bên trong của mình; trực tiếp nhìn thấy từng biến động và thay đổi của cơ thể mình. Tôi được trải nghiệm những giây phút tuyệt vời khi nhìn vào tế bào của mình dưới kính hiển vi, nhìn vào bên trong mạch máu đang chảy của mình, hiểu được tình trạng sức khỏe của các cơ quan dưới sự giúp đỡ của các chuyên gia y tế. Cái cảm giác kì lạ được đối diện với chính mình trong tôi chỉ có ở đây chứ chưa hề thấy trong bất kì lần khám sức khỏe nào của tôi trước đó.
Lấy xong giấy báo kết quả sức khỏe, chúng tôi thăm khu vực triển lãm. Khu vực này lại chia ra làm nhiều khu vực nhỏ. Chẳng hạn khu trung tâm giáo dục trẻ em, ở khu này, trẻ em chơi với các đồ thủ công hay chơi trên sân khấu để phát hiện hay kiểm tra các mẫu vật, côn trùng tương đối quen thuộc hoặc vào nhà gương để cười vui vẻ với các hình dạng méo mó và kì lạ của mình. Ở Khu vực này các cháu tôi thỏa sức chơi đùa, thỏa sức sáng tạo. Chúng không muốn rời đi nên chúng tôi cứ nấn nuối để chúng chơi. Khu triển lãm xác ướp Ai Cập, khu này trưng bày xác ướp và các đồ tùy táng về nền văn minh Ai Cập cổ đại, khu trưng bày đá quý và khoáng sản, khu triển lãm về nền văn hóa của người da đỏ Bắc Mỹ, khu triển lãm văn hóa dân gian Nga… chúng tôi chỉ đi lướt qua. Rất tiếc tôi chỉ có một ngày tại bảo tàng này.
Tám giờ tối cả nhà mới ra về. Một ngày tham quan bổ ích và lí thú, để lại trong lòng tôi bao cảm xúc. Trên đường về tôi cứ miên man suy nghĩ. Từ khi con người xuất hiện đến hết thế kỷ thứ 20, con người chưa có khả năng đột phá giới hạn sinh học của mình. Nhưng bước sang thế kỷ thứ 21, với cuộc cách mạng 4.0, cách mạng sinh học, điều trên đã không còn đúng nữa. Con người đang bắt đầu phá vỡ các quy luật chọn lọc tự nhiên bằng cách biến đổi gen tạo ra những loại sinh vật mới, và bằng những thiết kế theo “quy luật của con người”. Không biết công nghệ sinh học có thể tái tạo lại được người Neanderthal, voi ma mút, các loài động vật đã tuyệt chủng? Không biết người ta có thể thành công với thang máy vũ trụ?
Người Mỹ đã phát minh ra tivi, tủ lạnh, máy bay, tàu ngầm, tên lửa, tàu vũ trụ, máy tính, internet… Với thời gian tôi tin họ còn làm được nhiều điều kỳ diệu. Thời gian sẽ chứng minh điều đó. Còn hiện tại, Bảo tàng Khoa học và tự nhiên Denver cũng như hệ thống các loại bảo tàng khác khoa học và tự nhiên khác ở Mỹ thực sự là trường học, trường học STEM sống động, một môi trường học tập cộng đồng kì thú. Một ngày tham quan thôi nhưng tôi cảm thấy mình lớn lên rất nhiều, được rất nhiều.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét