Thăm thành phố thủ phủ Jefferson bang Missori

Tranh thủ thời gian rỗi, Giang tổ chức đưa cả nhà đi thăm Thành phố Jefferson. Đây là thành phố thủ phủ của bang Missouri và quận lị của quận Cole. Thành phố mang tên Jefferson City ngay sau khi Tổng thống thứ ba của Hoa Kỳ Thomas Jefferson qua đời. Jefferson City nằm ở phía bắc cao nguyên Ozark và phía nam sông Missouri, thuộc miền trung Missorri, một trong những vùng sản xuất rượu vang nổi tiếng khắp đất nước. Dân số thành phố năm 2013 có trên 43.000 người. Quản lí thành phố là Hội đồng Thị trưởng bao gồm 12 thành viên được bầu theo các khu vực trong thành phố, đứng đầu là một thị trưởng do các cử tri thành phố bầu trực tiếp. Có 5 trường đại học và cao đẳng nằm trên địa bàn thành phố: Trường Đại học Lincol, Trường Đại học Merrell, Trường Đại học William Wood, Trường Cao đẳng Kinh doanh Metro, Trường Cao đẳng kĩ thuật Linn.

Sau khi đi lòng vòng xem cảnh quan chung thành phố được mang danh là thành phố du lịch, chúng tôi thăm tòa nhà mái vòm Capitol, trụ sở làm việc của chính quyền bang Missouri. Đây là tòa nhà được đánh giá có kiến trúc và trang trí nội thất đẹp nhất trong số 50 tòa nhà trụ sở làm việc của chính quyền các bang của Hoa kỳ. Tòa nhà mái vòm này do Công ti kiến trúc Tracy & Swartwout New York thiết kế và được hoàn thành vào năm 1917 với tổng chi phí vào thời điểm đó là 4.215.000 đô la. Thật không uổng phí chuyến đi này, bước xuống xe, tôi thấy mình như bước vào một công viên kiến trúc và điêu khắc. Những đài phun nước nghệ thuật róc rách tuôn trào, những dãy tượng đài cao thấp, xa gần nối tiếp nhau, những ô tiểu cảnh đa dạng, những lối cỏ hàng cây, hoa lá đua sắc khoe mầu...  Khung cảnh bên ngoài của một cơ quan công quyền rộng mênh mông và đẹp như một hình mẫu nghệ thuật.

Đặc biệt hơn là không có một bức tường, không có một hàng rào ngăn cách với các khu vực dân sự bên ngoài; không thấy có một bóng dáng cảnh sát, cảnh vệ cầm súng đứng gác như các cơ quan công quyền của Việt Nam. Mọi người dân ở đây đều có quyền ra vào tự do nơi làm việc của chính quyền. Có lối đi dành riêng cho cả người khuyết tật đi bằng xe lăn. Tôi thấy hàng đoàn học sinh cấp trung học, hàng đoàn khách du lịch cũng ra vào tự do. Tôi cứ băn khoăn chẳng lẽ nơi đây chỉ để cho dân chúng tham quan chứ không phải là nơi làm việc chính thức. Vậy mà đây chính là cơ quan công quyền cao nhất, cơ quan lập pháp thượng viện, hạ viện của bang tiến hành các cuộc họp, bàn và quyết định về các chính sách công như an ninh, y tế, giáo dục, giao thông, cơ sở hạ tầng... Nơi đây cũng là nơi làm việc của thống đốc bang, phó thống đốc bang, văn phòng chính quyền bang, kho bạc, kiểm toán và một số cơ quan hành chính của bang.

Toàn bộ tòa nhà Capitol đều làm bằng đá cẩm thạch. Tòa nhà dài 133m, rộng 90 m, mái vòm cao 73 m. Phía trên cùng của mái vòm là bức tượng đồng Ceres, tượng nữ thần nông nghiệp trong thần thoại La Mã. Ở cách xa người ta vẫn có thể trông thấy bức tượng đồng này. Từ dưới nhìn lên, mái vòm ở chính giữa tòa nhà cao vút in trên nền trời xanh, lãng đãng mây trắng. Nhưng nhìn tổng thể tòa nhà, người ta cảm nhận nó vừa uy nghi cân đối, vừa hài hòa duyên dáng bởi sáu cột cao 12 m ở chính giữa, lùi xuống một chút là hàng hiên hai bên, mỗi hàng hiên chạy dài 8 cột cao cũng chừng 12m. Qua đài phun nước, qua khoảng sân rộng bê tông xen lẫn những ô cỏ, bước lên khoảng mấy chục bậc vào tòa nhà, sừng sững ngự trị lối vào cửa phía nam là bức tượng Thomas Jefferson.

Tầng một của tòa nhà là một bảo tàng sưu tập và trưng bày 93.000 hiện vật và các đối tượng từ tất cả các khía cạnh của lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội, lịch sử các nguồn tài nguyên thiên nhiên bang Missouri. Chúng tôi vừa đi xem vừa quay phim, chụp ảnh. Giang một máy, tôi một máy, quay chụp liên tục. Nhưng tôi vẫn cảm thấy thiêu thiếu. Xã hội và con người, quá khứ và hiện tại của Missouri đa dạng và sống động như thỏi nam châm lôi cuốn tôi. Từ chiếc búa chim đến cỗ máy xúc hiện đại, từ cánh đồng cỏ hoang dại đến những dãy nhà kính trồng rau, từ khẩu súng kíp đến bệ phóng tên lửa... Chẳng lẽ chỗ nào cũng quay và chụp. Cuối cùng tôi rút kinh nghiệm, chỗ nào thật ấn tượng tôi mới bế Bảo lên để Giang hoặc Vân ghi lại hình, còn dành thời gian ngắm nhìn thưởng thức.

Người ra vào khá đông, nhưng không khí trong phòng thật trang nghiêm. Ngay cả các em học sinh đi theo đoàn cũng rất trật tự. Chỉ nghe tiếng thuyết minh nhẹ nhàng của nữ nhân viên bảo tàng và thỉnh thoảng có tiếng rì rầm trao đổi riêng nhưng không gây cho người ta cảm giác chú ý. Xem lướt qua bộ sưu tập, điều in đậm nhất trong tâm trí tôi là mấy chục chiếc lá cờ chiến đấu rách bạc qua hàng trăm năm vẫn còn được đóng khung trang trọng và hình ảnh những con tàu thời nội chiến cùng với những người chiến binh dũng cảm, mô hình các chiến hạm và tàu sân bay USS Missouri bằng đồng. Nói về các cựu chiến binh, tôi thấy nhân viên của bảo tàng đã dành những lời lẽ tốt đẹp nhất, trân trọng nhất để ngợi ca vai trò của họ trong lịch sử của Missouri.

Giang nói với tôi có một bức tuyệt phẩm của họa sĩ nổi tiếng Thomas Hart Beton trên bốn bức tường căn phòng Lounge, nơi sử dụng làm Phòng Hội nghị lớn của Nghị viện Missouri trên tầng ba. Nếu may mắn các nghị sĩ không họp, chúng tôi có thể vào chiêm ngưỡng “Cuốn lịch sử bằng tranh về xã hội Missouri những ngày đầu lập quốc”. Nghe Giang quảng cáo, chúng tôi quyết định vào thang máy để đi lên tầng ba trước. Dọc hành lang vào nhà Lounge, người ta trưng bày tượng các chính khách, các nghệ sĩ, các nhà khoa học, các danh nhân của quốc gia nhưng chủ yếu là của bang Missouri. Chúng tôi không còn đủ thời gian để tìm hiểu những công trình điêu khắc này. Theo chân một nhóm du khách, chúng tôi bước vào một trong những điểm bây giờ là niềm tự hào của người dân Missouri.

Đúng là một bức tranh hoành tráng trên nền đá cẩm thạch phủ kín bốn bức tường của Phòng họp Đại Hội đồng. Người ta kể lại vào giữa những năm 30 của thế kỉ trước, các nghị sĩ đã tranh cãi nhau kịch liệt về nội dung bức tranh cho đến hết nhiệm kì, không nhóm nào chịu nhường nhóm nào. Người ta cho rằng tác phẩm quá trần trụi. Nhưng rồi thời gian đã minh oan cho người nghệ sĩ. Theo nhận xét của giới mỹ thuật, đây là một sáng tạo nghệ thuật táo bạo, phản ánh chân thực cuộc sống hàng ngày của người dân Misouri trong một giai đoạn lịch sử.

Bức tranh bắt đầu bằng hình ảnh những người đi tiên phong đến vùng đất Missouri trên con tàu hơi nước Sam Clemen cùng với những chiếc bè mảng, những người định cư đầu tiên với khuôn mặt chai sạn, thân hình vạm vỡ cùng với những thương nhân đầu tiên trong bộ vét sang trọng đang trao đổi hàng hóa. Tiếp đến là hình ảnh những người khai thác gỗ, thợ cơ khí làm bánh xe chở hàng hóa và những ngôi nhà đầu tiên trên vùng đất; những người lao động nô lệ gầy còm khai thác thác khoáng sản trên công trường, trong đó có cảnh người chủ vung roi đánh đập người làm đang ngã khụy xuống; những người đàn ông, đàn bà ở thuê bị đuổi tống ra khỏi những ngôi nhà; cảnh sinh hoạt làm việc của nông dân trong trang trại, cảnh người đàn ông xẻ gỗ và người đàn bà nấu cơm; buổi họp của chính quyền với người dân; cảnh đội quân cưỡi ngựa đuổi tàu cướp và cảnh xử án; cảnh sinh hoạt tắm rửa, cán bột làm bánh; cảnh người công nhân đang lao động, người phụ nữ đánh máy trong xưởng cơ khí; cảnh sinh hoạt khiêu vũ tai câu lạc bộ nhạc Jazz... Đúng là một cuốn lịch sử bằng tranh thật sống động.

Từ bàn chủ tọa, tôi đi xuống từng hàng ghế xem xét những thiết bị dành cho các nghị sĩ. Càng xuống phía cuối, nền và các hàng ghế càng được nâng lên cao. Cuối cùng là những hàng ghế dành cho bất kì ai muốn đến, kể cả học sinh nếu đăng kí vào tham dự các kì họp của Nghị viện, đó là quyền của mọi người. Tôi rất muốn ghi lại hình ảnh về căn phòng này vì nó đem lại cho tôi rất nhiều cảm xúc. Rất tiếc, phòng này theo quy định không ai được phép quay phim chụp ảnh. Dù không có bảo vệ, dù trong phòng không còn một ai, chúng tôi cũng không dám đưa máy ảnh lên. Đành ra khỏi phòng quay một đoạn hành lang bên ngoài để làm kỉ niệm.

Rồi tôi tiếp tục giục Giang và Vân đẩy xe của Bảo đi thăm một số phòng chức năng trên tầng bốn, tầng năm và quay trở lại tầng hai. Đi qua Phòng Thống đốc Jay Nixon, chúng tôi thấy ông đang làm việc trước một chiếc bàn có cắm hai lá cờ nhỏ, một lá cờ của bang, một lá cờ của liên bang. Ông mặc bộ vét màu xanh đen, áo trắng, thắt cà vạt màu tím nhạt. Tôi đoán ông khoảng ngoài sáu mươi. Mái tóc bạc như cước. Gương mặt đầy đặn rạng ngời với cặp kính trắng trông dáng vẻ trí thức hơn là một chính trị gia. Vân cho tôi biết, ông là cựu học sinh Trường Luật thuộc Trường Đại học Missouri và từng lấy hai bằng đại học tại nhà trường. Jay Nixon đã kinh qua những cương vị như Thượng Nghị sĩ bang, Tổng Chưởng lí bang. Đầu tháng 11 năm 2008 đắc cử Thống đốc bang. Đầu tháng 11 năm 2012, tái đắc cử Thống đốc bang nhiệm kì hai.

Thành tích lớn nhất trong nhiệm kì đầu của ông là cải thiện đáng kể tình trạng thất nghiệp và đẩy mạnh chương trình chăm sóc y tế cho người dân. Tranh cử nhiệm kì hai ông cam kết ba điều. Thứ nhất, ông sẽ thúc đẩy chương trình nghị sự của chính phủ có hiệu quả hơn. Thứ hai, ông sẽ tăng cường cải cách y tế làm giảm chi phí chăm sóc sức khỏe người dân. Thứ ba, ông sẽ tạo mọi cơ hội để tất cả học sinh trung học phổ thông được đến với nền giáo dục đại học.

Lên xe ra về, tôi vẫn cứ thắc mắc với các con tại sao bên trong tòa nhà không thấy bóng một người bảo vệ. Giang cười: “Từ ngày con sang đây cũng chưa nhìn thấy cảnh sát. Có lẽ họ ngồi ở văn phòng hoặc đâu đó để làm việc”. Chẳng lẽ người ta sử dụng những thiết bị theo dõi hiện đại và tinh vi mà tôi chưa được biết. Nếu không như vậy thì khi có sự cố gì xảy ra, chẳng hạn như việc hành hung người thi hành công vụ thì sẽ như thế nào.

Tôi còn nhớ chuyện anh Lịch, ông anh con bà bác, thời còn làm Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân xã Tân Triều, bị một đương sự dùng ghế đánh vào đầu trong phòng tiếp dân. Nếu không có công an kịp thời bắt giữ, không hiểu sự việc sẽ đi đến đâu? Đàn bà, thôn Yên Xá có lần vây kín trụ sở làm việc, vài ba chục ông già bà cả còn lăn ra đường cản trở không cho xe cộ qua lại. Nếu không có công an giải tỏa, bốc người lên xe thì tình hình giao thông sẽ như thế nào? Tôi cũng còn nhớ lần đến Uỷ ban Nhân dân huyện Thanh Trì, hàng trăm người dân ở xã Yên Sở kéo đến phản đối Quyết định Cưỡng chế di dời dân và Giải phóng mặt bằng cho Công ti Công viên Hà Nội. Nếu không có hàng rào dày đặc công an ngăn cản, liệu giữa chính quyền và dân sẽ xảy ra việc gì? Chẳng lẽ ở đây không xảy ra những việc tương tự như trên?